საბჭოთა მიზნები საბჭოთა რესურსების გარეშე - რაში სჭირდება რუსეთს სამხედრო რეფორმა უკრაინაში ომის დროს? - BBC
1672140083
რუსეთში ორი სამხედრო ოლქი შეიქმნება, ასევე რამდენიმე ახალი დივიზია და სხვა მსხვილი საჯარისო შენაერთი. ანუ სამხედროების საერთო რაოდენობა 2023 წლის 1-ელი იანვრიდან ვლადიმერ პუტინის მერ დადგენილ რაოდენობაზე 350 ათასით მეტი იქნება. ის დღეს არსებულ რაოდენობასთან შედარებით ნახევარი მილიონით გაიზრდება. ასევე ეტაპობრივად გაწვევის ასაკის 3 წლით გაზრდა იგეგმება. რამდენად რეალურია რუსეთის პოლიტიკური და სამხედრო მეთაურობის მიერ დასახული ამოცანების შესრულება? ამაზე სტატიას BBC აქვეყნებს.
თავდაცვის მინისტრი სერგეი შოიგუ ბოლო გაფართოებულ კოლეგიაზე რუსეთის შეიარაღებული ძალების რეფორმის ინიციატივით გამოვიდა. პუტინმაც თქვა, რომ ეთანხმება მის წინადადებებს.
რა მიზნებს ისახავს რუსეთის ხელისუფლება სამხედრო რეფორმის გატარებისას? რისთვის იყო ეს საჭირო ახლა და მოაგვარებს თუ არა რუსეთის არმიის პრობლემებს, რომლებიც გამოიკვეთა უკრაინის ომის პროცესში?
პირველი და მთავარი კითხვა: სად აპირებენ 350 000 ჯარისკაცის შეგროვებას?
შესაძლო პასუხები:
👉 რუსეთში შესაძლებელია ახალი მობილიზაციის განხორციელება
👉 პირველი ტალღის მობილიზებულ მუდმივ სამხედრო სამსახურში ჩარიცხვაა შესაძლებელი
👉 შეგიძლიათ გააუქმოთ ან გადადოთ პენსიაზე გასული წვევამდელების რეზერვში გადაყვანა, მოაწყოთ მათი ნებაყოფლობით-სავალდებულო გადასვლა საკონტრაქტო სამსახურზე და შემდეგ თანდათან გაზარდოთ გაწვევის ხანგრძლივობა
👉 შესაძლებელია უკრაინის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მობილიზებული რუსეთის შეიარაღებული ძალების შტაბში ჩარიცხვა, კერძოდ დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქების ტერიტორიებზე, რომლებსაც რუსეთი 2014 წლიდან აკონტროლებს
👉 შეგიძლიათ ჩარიცხოთ დამატებითი პირები არმიის რიგებში და სხვადასხვა მოხალისეთა ფორმირებებში, ასევე კერძო სამხედრო სტრუქტურებში. ისინი უკვე ასრულებენ იგივე დავალებებს უკრაინაში, რასაც რეგულარული რუსული არმია და მოქმედებენ კოორდინირებულად
👉 ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ღონისძიების კომბინირებულად განხორციელება
პუტინის სექტემბრის ბრძანებულებით მობილიზებულთა ზუსტი რაოდენობის შეფასება შეუძლებელია. მისი თქმით, საუბარია 318 ათას ადამიანზე, მათ შორის მოხალისეებზე. დამოუკიდებელ მედიაში მობილიზებულთა რაოდენობა გაცილებით მაღალი იყო.
130-140 ათას ახალგაზრდას სამხედრო სამსახურში რუსეთში წელიწადში ორჯერ იწვევენ (2022 წლის გაზაფხულზე 134,5 ათასი გაიწვიეს). დაქირავებულთა და მოხალისეთა რაოდენობა, ღია წყაროების მონაცემებით, რამდენიმე ათეულ ათასს შეადგენს.
დონეცკისა და ლუგანსკის ოკუპირებული რეგიონების ტერიტორიაზე მობილიზება 2014 წლიდან უწყვეტად მიმდინარეობს. მათი საერთო მოსახლეობა დაახლოებით 3,5 მილიონი ადამიანია - ეს ოდნავ მეტია, ვიდრე რუსეთის ნიჟნი ნოვგოროდის რეგიონის მოსახლეობა.
ამრიგად, რუსული არმიის შევსების ყველაზე გარანტირებული გზებია პირველი, მეორე და მესამე.
კითხვა მეორე: სად ვიპოვოთ მეთაურები ახალი ქვედანაყოფებისთვის?
სერდიუკოვის რეფორმის მიუხედავად, რომელიც მიზნად ისახავდა პირველ რიგში მეორადი სტრუქტურების შემცირებას, რუსეთის არმიაში სარდლობისა და კონტროლის საბჭოთა სისტემაა შენარჩუნებული. უპირველეს ყოვლისა, ეს ეხება მენეჯერულ დონეს - ქვედანაყოფების ფორმირების საბჭოთა მოდელს, რომელიც ცნობილია „სამი ოთხი“ პრინციპით.
ამის საფუძველია საბრძოლო ქვედანაყოფი - მეტყვიამფრქვევე ან ყუმბარმტყორცნელი და დამხმარეები - მეორე ნომრები, სნაიპერი ავტომატით, სამი ან ოთხი მებრძოლი - ეს არის რაზმი, 7-8 კაცი, მას სჭირდება ერთი მეთაური, როგორც წესი სერჟანტი.
სამი-ოთხი რაზმი - ოცეული, მეთაური - ოფიცერი, ნაკლებად ხშირად პრაპორშჩიკი, მეთაურის მოადგილე - პრაპორშჩიკი ან გამოცდილი სერჟანტი.
სამი ან ოთხი ოცეული - ასეული, მეთაური და ორი მოადგილე (ერთი - საბრძოლო, მეორე - პერსონალთან მუშაობისთვის) - ოფიცრები.
სამი-ოთხი ასეული - ბატალიონი, მეთაური, შტაბის უფროსი და მეთაურის მოადგილე - ოფიცრები.
სამი-ოთხი ბატალიონი - პოლკი და ა.შ.
ამრიგად, ერთი ოცეულის სარდლობისთვის საჭიროა ერთი ოფიცერი და ხუთი სერჟანტი, ასეულისთვის - ექვსი ოფიცერი და 15 სერჟანტი, ბატალიონისთვის - 18 ოფიცერი და 45 სერჟანტი.
რეალურად მეტი მეთაურია საჭირო. აქ მინიმალურ რაოდენობაზეა საუბარი. რაც უფრო დიდია ქვედანაყოფი, მას უფრო და უფრო მეტი დამხმარე ქვედანაყოფი სჭირდება - საინჟინრო, ტანკსაწინააღმდეგო, საზენიტო, ნაღმმტყორცის, სადაზვერვო, უპილოტო საფრენი აპარატების ოპერატორების და ა.შ.
„ახალი ფორმირებების ჩამოყალიბების გამოცხადებულ გეგმებს ორი სერიოზული დეფიციტი აქვს. პირველი არის სამეთაურო-საშტაბო პერსონალის დეფიციტი. მიუხედავად იმისა, რომ კარგი ოფიცრები ყოველთვის იშვიათობა იყო და მათი ნაკლებობა არსებობდა, ახლა ეს პრობლემები განსაკუთრებით მწვავედ დგას და სამხედროები არც ხვალ იქნება საკმარისი“, - წერს რუსი სამხედრო ექსპერტი ილია კრამნიკი.
„მეორე არის ტექნიკის დეფიციტი. ეს ფორმირებები უნდა შეივსოს მიმდინარე ომის ფონზე, როდესაც სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი და საინჟინრო ქვედანაყოფები ისედაც სამ ცვლაში მუშაობენ. უამრავი ტექნიკა შეკეთებას საჭიროებს და არსებული სიმძლავრეები სრულიად არ არის საკმარისი“, - აღნიშნავს ის.
გაწვრთნილი ოფიცრებისა და ჯარისკაცების, ასევე, სამხედრო აღჭურვილობისა და იარაღის ნაკლებობაზე მიუთითებს დონეცკის სეპარატისტების ყოფილი საველე მეთაური იგორ სტრელკოვი (გირკინი), რომელიც ჰააგის სასამართლომ დამნაშავედ ცნო და დაუსწრებლად მიუსაჯა სამუდამო პატიმრობა.
„გუშინ ბრიგადა იყო - დღეს კი ის უკვე დივიზიაა! მშვენიერია, არა?!? და არ გვჭირდება დიდი რაოდენობით ან მასობრივი დამატებითი სამხედრო ტექნიკა... ჩვენ ასეულებზე ვამბობთ, რომ ეს ბატალიონია, ბატალიონზე ვამბობთ - პოლკიაო, პოლკებს ბრიგადას ვუწოდებთ, ბრიგადებს - დივიზიებს. უკრაინის შეიარაღებული ძალები უბრძოლველად დაგვნებდებიან, როცა გაიგებენ, რა ძალა უპირისპირდება მათ... და, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია (ბოროტი ენები ეჭვობენ, რომ ამ „რეფორმის“ მთელი აზრი ამაში მდგომარეობს) - ბევრი ახალი გენერლის პოზიცია გაჩნდება“, - წერს გირკინი.
შოიგუს წინადადებაა:
❗შეიქმნას ორი სტრატეგიული ტერიტორიული გაერთიანება - მოსკოვისა და ლენინგრადის სამხედრო ოლქები
❗ჩამოყალიბდეს სამი მოტომსროლელთა დივიზია, მათ შორის, როგორც ხერსონისა და ზაპოროჟიეს რეგიონებში, ასევე არმიის კორპუსი კარელიაში
❗შვიდი მოტომსროლელთა ბრიგადის რეორგანიზაცია განხორციელდეს დასავლეთ, ცენტრალურ, აღმოსავლეთ სამხედრო ოლქებში და შეიქმნას ჩრდილოეთ ფლოტში მოტომსროლელთა დივიზიები
❗გარდა ამისა, შეიქმნას საჰაერო სადესანტო ძალების ორი საჰაერო სადესანტო განყოფილება
❗ჩამოაყალიბეთ საზღვაო ქვეითთა კორპუსის ხუთი დივიზია საზღვაო ძალების არსებული ბრიგადების საფუძველზე
❗თითოეული კომბინირებული და სატანკო არმია აღჭურვილი იქნება შერეული საჰაერო დივიზიით და არმიის საავიაციო ბრიგადით 80-100 საბრძოლო ვერტმფრენით
❗გარდა ამისა, ჩამოყალიბდეს საავიაციო დივიზიების სამი მეთაურობა, რვა ბომბდამშენი საავიაციო პოლკი, ერთი გამანადგურებელი საავიაციო პოლკი, ექვსი არმიის საავიაციო ბრიგადა
❗ჩამოყალიბდეს სამხედრო ოლქების ხუთი საარტილერიო დივიზია და მაღალი სიმძლავრის საარტილერიო ბრიგადები სტრატეგიულ მიმართულებებში
❗ჩამოაყალიბეთ სამი სარემონტო ქარხანა და გაძლიერდეს სარემონტო განყოფილებები სამხედრო დონეზე
❗ეტაპობრივად გაიზარდოს მოქალაქეთა სამხედრო სამსახურში გაწვევის ასაკი 18-იდან 21 წლამდე, მაქსიმალური - 30 წლამდე
❗შეიარაღებული ძალების რაოდენობა 1,5 მილიონ სამხედრომდე გაიზარდოს, მათ შორის 695 000 კონტრაქტით
საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ რუსული არმია, როგორც საგარეო პოლიტიკის ინსტრუმენტი, რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდა. ამბიციური პოლიტიკური ამოცანა - ნატოსთან დაპირისპირებისთვის მზადყოფნა (ვარშავის პაქტის მოკავშირეებთან ერთად) წარსულს ჩაბარდა, ხოლო შეიარაღებული ძალების უზარმაზარი მექანიზმი დარჩა, მაგრამ ის დიდ ქვეყანასთან ერთად დაინგრა.
1988 წლის დასაწყისისთვის სსრკ-ს შეიარაღებული ძალების რაოდენობა 4,2 მილიონი ადამიანი იყო. 2008 წლისთვის ჯარის რაოდენობა იყო 1,2 მილიონი ადამიანი. შემდეგ, თავდაცვის მინისტრის ანატოლი სერდიუკოვის დროს, რუსეთში დაიწყო სამხედრო რეფორმა, რომლის მიზანი შეიარაღებული ძალების ოპტიმიზაცია იყო და იმ ამოცანებს ემსახურებოდა, რომლებიც მაშინ იყო აქტუალური - ტერორიზმთან ბრძოლა და მცირე რეგიონალური კონფლიქტების მოგვარება.
შედეგად, ჯარი კიდევ უფრო შემცირდა - მასში მილიონზე ნაკლები ადამიანი დარჩა. გარდა ამისა, შეიცვალა შეიარაღებული ძალების სამეთაურო-საკონტროლო სისტემა. „რაიონი-ჯარი-დივიზია-პოლკი“ სისტემის ნაცვლად ჯარი გადავიდა უფრო კომპაქტურზე - „რაიონი-არმია-ბრიგადა“.
„ბრიგადის პრინციპმა“ შესაძლებელი გახადა ისეთი არმიის არსებობა, რომელშიც გარკვეული მცირე ამოცანისთვის შესაძლებელი იყო საჭირო დაჯგუფების შეგროვება. ასეთი სისტემა უფრო მიესადაგებოდა მცირე რეგიონულ კონფლიქტებში მონაწილეობას, კონტრპარტიზანული ოპერაციების ჩატარებას.
2012 წელს, თავდაცვის მინისტრის თანამდებობაზე სერგეი შოიგუს მოსვლის შემდეგ, რუსეთის არმიამ დაიწყო დივიზიებისა და არმიების აღდგენა.
ისრაელის სამხედრო ექსპერტმა დევიდ გენდელმანმა BBC-სთან ინტერვიუში თქვა, რომ ეს, გარკვეულწილად, ამარტივებს ჯარების მეთაურობას და კონტროლს დიდ კონფლიქტში:
„დიდი ომისთვის დივიზიებს უფრო მეტი უპირატესობა აქვთ ბრიგადებთან შედარებით, ვინაიდან მასში უფრო მრავალფეროვანი ძალები შედის. ამიტომ ამ პროგრამაში შედიოდა ახალი დივიზიების შექმნა საარტილერიო დივიზიების ჩათვლით და ასევე დივიზიაში ბრიგადების განლაგება“.
თუმცა, ფორმირებების ზრდასთან ერთად, ჩნდება კიდევ ერთი ადმინისტრაციული რგოლი - ერთი ბრიგადის ნაცვლად, იქმნება დივიზია და პოლკი, რაც მათ მართვას ართულებს. იმავდროულად, როგორც ექსპერტებმა აღნიშნეს, რუსული არმიის ერთ-ერთი სისუსტე გახდა სარდლობის გრძელი ჯაჭვი მეთაურობისა და კონტროლის ვერტიკალურად ორგანიზების ფონზე, როდესაც ბრძანება გაცემულია ზემოდან და შემდეგ მას იღებს შემსრულებელი, რაც მნიშვნელოვნად აჭიანურებს რეაქციას ოპერატიულ გარემოში შექმნილ სიტუაციაზე.
ამის ალტერნატივა არის სისტემა, როდესაც გარკვეული საერთო დავალება დგინდება მცირე ფორმირებისთვის და მისი განხორციელების მეთოდებს უკვე ირჩევს ამ საბრძოლო ნაწილის მეთაურობა.
დევიდ გენდელმანი მიიჩნევს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობა ცდილობს ჩაატაროს ეს რეფორმა, უფრო სწორად, გადაჭრას ჯარის დეფიციტის პრობლემა და აღნიშნული რეფორმა შეესაბამება მისი მოქმედების ლოგიკას.
„მთლიანობაში, მიმართულება თავისთავად სწორია. ვინაიდან ომმა, გარდა ხარისხობრივი ხარვეზებისა, აჩვენა ძალებისა და საშუალებების რაოდენობრივი ნაკლებობა, შესაბამისად, საჭიროა მისი გაზრდა - მაგრამ პრობლემა ის არის, რომ ეს მხოლოდ ქაღალდზე ჩანს ლამაზად. ყველა ამ ახალ ფორმირებას, სჭირდება შესაბამისი საშუალებები და რესურსები, ამიტომ უახლოეს მომავალში დღევანდელი ტემპით თავდაცვის მრეწველობის სამხედრო რელსებზე გადასვლის შესაძლებლობა არარეალურად გამოიყურება“, - ამბობს ის.
სამხედრო რეფორმა ბოლომდე არ განხორციელებულა. კერძოდ, რუსეთის ჯარში გაწვევა შენარჩუნდა, თუმცა ამ ცვლილებების ლოგიკა აშკარა იყო პროფესიონალურ შეიარაღებულ ძალებზე საბოლოო გადასვლა. პრობლემად იქცა ჯარში როგორც საკონტრაქტო, ისე წვევამდელების ყოფნა.
2012 წელს, ახალი სერგეი შოიგუს მინისტრად მოსვლის შემდეგ, რუსეთის არმიამ დაიწყო დივიზიებისა და არმიების აღდგენა. საბოლოოდ, გამოცდილი კონტრაქტორების ნაკლებობა არმიის ზოგადი სტრუქტურის შენარჩუნების მცდელობის ფონზე გადაიზარდა კადრების ნაკლებობაში.
ამერიკელმა სამხედრო ექსპერტებმა საგარეო პოლიტიკის კვლევების ინსტიტუტის უფროსმა თანამშრომელმა რობ ლიმ, და რუსეთის კვლევების პროგრამის დირექტორმა CNA-ში მაიკლ კოფმანმა 2022 წლის ივლისში ჟურნალ New Times-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში დაწერეს, რომ შედეგად, რუსეთმა მიიღო არმია ჭარბი სამხედრო აღჭურვილობით და პირადი შემადგენლობის მწვავე დეფიციტით.
დევიდ გენდელმანი აღნიშნავს, რომ არმიის რაოდენობის გაზრდა გამიზნულია პერსონალის და აღჭურვილობის დეფიციტის შევსების ამოცანის შესასრულებლად:
„ამ პროგრამაში ძალების შექმნის მთავარი მიზეზი ბანალურია, რადგან რუსეთ-უკრაინის ომმა აჩვენა. რუსეთის შეიარაღებული ძალები და საშუალებები არასაკმარისია ფართომასშტაბიანი ომისთვის. ამიტომ, მარტივად რომ ვთქვათ, მეტია საჭირო“.
მაგრამ ეს არის რუსეთის მთავარი პრობლემა ამ ომში. ექსპერტი მიიჩნევს: მან საბჭოთა მასშტაბის მიზნები საბჭოთა რესურსების გარეშე დაისახა.
„ასე რომ, ახლა მათ სურთ გაზარდონ ეს რესურსები პროცესში, ხოლო პროცესში ასეთი რამის გაკეთება ძალიან რთულია და ხშირად „ჭრიალთან“ არის დაკავშირებული“.
აგრეთვე, დაგაინტერესებთ:
✅ რატომ სურს რუსეთს ასე დაჟინებით ბახმუტის აღება? – BBC
✅ რა არის „პეტრიოტი“, რომელსაც აშშ უკრაინას გადასცემს
✅ უკრაინას, შესაძლოა, „ლეოპარდ-2“-ის ტიპის ტანკები გადაეცეს, რა შეუძლია ამ საბრძოლო მანქანას? - BBC
✅ უპილოტო საფრენი აპარატი Bayraktar TB2 - აზერბაიჯანის არმიის მთავარი დამრტყმელი ძალა
